Onderzoek PFAS in Flevolands water: slechts één locatie boven advieswaarde
In bijna al het oppervlaktewater in Flevoland blijven de concentraties van de schadelijke stof PFAS onder de advieswaarden van het RIVM. Alleen in de Meerkoetentocht zijn de concentraties hoger dan de advieswaarden van het RIVM. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek van waterschap Zuiderzeeland, uitgevoerd in 2025. In dit artikel leest u hier meer over.
Wat zijn PFAS?
PFAS (per- en polyfluoralkylstoffen) zijn chemische stoffen die onder meer worden gebruikt in blusschuim, anti-aanbaklagen en waterafstotende materialen. Ze staan bekend als ‘zeer zorgwekkende stoffen’, omdat ze nauwelijks afbreekbaar zijn en zich ophopen in het milieu, dieren en mensen.
De aandacht voor PFAS is de afgelopen jaren sterk toegenomen
PFAS zijn daarom inmiddels een belangrijk onderdeel van de bredere aanpak van zeer zorgwekkende stoffen (ZZS). De brede aanpak is uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma ZZS. Dit uitvoeringsprogramma is door Waterschap Zuiderzeeland opgezet om inzicht te krijgen en afstroming naar oppervlaktewater zoveel mogelijk te beperken of te voorkomen. Binnen het uitvoeringsprogramma voert het waterschap onder andere monitoring uit, bronneninventarisatie en taken op het gebied van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH-taken). Ook het onderzoek naar PFAS in het Flevolandse oppervlaktewater valt hieronder.
Onderzoek op 21 plekken
Waterschap Zuiderzeeland onderzocht op 21 plekken in Flevoland het oppervlaktewater. Omdat er duizenden verschillende soorten PFAS zijn, is er in het onderzoek gewerkt met een methode die ervoor zorgt dat we de verschillende soorten met elkaar kunnen vergelijken. De concentraties zijn omgerekend naar zogeheten PFOA-equivalenten (PEQ). De waarden worden uitgedrukt in nanogram PEQ per liter.
De meeste meetresultaten vielen ruim onder de advieswaarden van het RIVM. Dit zijn advieswaarden voor zwemwater (280 nanogram PEQ per liter) en het besproeien van moestuinen (380 nanogram PEQ per liter). Alleen in de Meerkoetentocht bij Lelystad werden hogere concentraties aangetroffen. Deze verontreiniging is sinds 2024 bekend en wordt nauwlettend in de gaten gehouden. Waar deze verontreiniging vandaan komt kunt u lezen in Bron PFOS-verontreiniging water in de Meerkoetentocht bekend | Zuiderzeeland (opent in nieuw tabblad)
Toelichting kaart
Onderstaande kaart toont alle meetpunten in oppervlaktewater die in 2024 of 2025 op PFAS zijn bemeten. Per meetpunt staat de maximaal gemeten PFAS concentratie als nanogram PEQ/L weergegeven.
Wat gebeurt er nu?
Nu de resultaten bekend zijn, verlegt het waterschap de focus naar de al bekende zogenoemde hotspots. Dit zijn plekken waar de concentraties PFAS hoger liggen of waar mogelijke bronnen in de omgeving zitten. In de Meerkoetentocht wordt daarom maandelijks gemonitord. Voor de aanpak van deze verontreiniging werkt het waterschap samen met de provincie Flevoland, de Omgevingsdienst en de gemeente Lelystad. Daarnaast zijn er twee andere PFAS-bronlocaties bekend. Er wordt momenteel verkend welke vervolgstappen nodig zijn om dit in een toekomstige aanpak te betrekken.
Ook onderzoekt het waterschap de aanwezigheid van PFAS in afvalwater op afvalwaterzuiveringsinstallaties (AWZI’s). Dit helpt om een beter beeld te krijgen van PFAS vervuiling in Flevoland: waar komt PFAS vandaan, hoeveel zit er in het water, en zijn er duidelijke bronnen aan te wijzen? Deze inzichten zijn cruciaal voor het terugdringen van de vervuiling. We versterken de samenwerking met gemeenten en de omgevingsdienst om de lozingen op het gemeentelijke riool aan te pakken. Daarnaast blijven we investeren in nieuwe zuiveringstechnieken die onder andere PFAS effectiever uit afvalwater kunnen verwijderen.
Nieuwe technieken en doel: nul-uitstoot
Om PFAS in afvalwater effectief te verwijderen, wordt ook geïnvesteerd in nieuwe zuiveringstechnieken. Deze technologieën moeten het mogelijk maken om schadelijke stoffen beter uit het water te filteren voordat het terugvloeit in de natuur.
Het uiteindelijke doel van de waterschappen is helder: PFAS-uitstoot naar nul. Daarom pleiten de Nederlandse waterschappen al langer voor een totaalverbod op PFAS. Alleen door het gebruik en de productie van deze stoffen terug te dringen, kan ook het water op de lange termijn schoon blijven. Zie voor meer informatie hierover: www.unievanwaterschappen.nl/watersector-steunt-nederlands-voorstel-totaalverbod-pfas/ (opent in nieuw tabblad).
Strengere Europese regels op komst
Een recente ontwikkeling op Europees niveau is dat de lijst met prioritaire stoffen in oppervlaktewater wordt aangepast. Voor bepaalde PFAS-stoffen, zoals trifluorazijnzuur (TFA), komen voor het eerst wettelijke normen. Dit is belangrijk, omdat voor sommige van deze stoffen tot nu toe geen grenswaarden golden. De aanpassing van de Europese Kaderrichtlijn Water laat zien dat er stap voor stap wordt gewerkt aan het terugdringen van PFAS in het milieu. Zie: https://unievanwaterschappen.nl/europees-compromis-over-kaderrichtlijn-water-update-van-stoffenlijst/ (opent in nieuw tabblad).
Meer informatie over PFAS
PFAS | RIVM (opent in nieuw tabblad)
PFAS: dit doen wij om deze toxische stoffen te bestrijden | Zuiderzeeland (opent in nieuw tabblad)
