Watererfgoed en cultuur

In Flevoland wonen en werken we bijna helemaal onder de zeespiegel. Op de bodem van de vroegere Zuiderzee. Om dat mogelijk te maken hebben vorige generaties een hoop werk verzet. De inlaat bij Lemmer, gemaal de Blocq van Kuffeler (Almere) en de werkhaven* bij de Knardijk zijn daarvan getuige. Deze objecten vertellen een stukje van het bijzondere verhaal van het ontstaan van onze polders en ons watersysteem.

Deze verhalen willen we bewaren voor volgende generaties

Omdat ze laten zien welke ontwikkeling (van zee naar land) we in Flevoland doormaakten. In het gebied van Zuiderzeeland kennen we zo’n 165 ‘bijzondere objecten’ (Rapport inventarisatie watererfgoedlink naar pdf bestand). Veel van deze objecten zijn de moeite van het behouden waard, ze zijn watererfgoed. Waterschap Zuiderzeeland zet zich daarvoor in, we zorgen er goed voor.

Sommige objecten zijn extra bijzonder

Bijvoorbeeld omdat ze uniek zijn in ons gebied of een grote belevingswaarde hebben. Denk aan de hevel bij Kadoelen (Noordoostpolder), het aquaduct bij de Schoterweg (Noordoostpolder) en de werkhaven bij de Knardijk (tussen Lelystad en Zeewolde). De hevel en het aquaduct zijn een zeldzaam onderdeel van het wateraanvoersysteem in de Noordoostpolder. De werkhaven speelde een belangrijke rol bij de aanleg van Oostelijk Flevoland.

Watererfgoed is er om te delen

Als het kan, zorgen we er daarom voor dat u de objecten kunt bezoeken. Voor het vertellen van het bijzondere verhaal van de ontstaansgeschiedenis van de polders ('verhaal van de polder’link naar pdf bestand) trekken we samen op met partners, zoals de provincie, gemeenten en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed.

Aquaduct Schoterweg (Noordoostpolder)

Dit aquaduct zorgt er voor dat de waterstromen (aanvoer en afvoer) elkaar kunnen kruisen. Maar liefst 3 waterwegen ontmoeten elkaar bij deze aquaduct, die nog steeds een functie heeft in het wateraanvoersysteem in de Noordoostpolder.

Hevel Kadoelen (Noordoostpolder)

In dit originele bakstenen hevelhuisje staat een pomp die de hevel aandrijft. Een heel bijzondere pomp, want hij komt uit de 50-er jaren en helemaal uit de Verenigde Staten. De hevel zorgt er voor dat water uit het Vollenhoverkanaal naar de Noordoostpolder kan worden aangevoerd. Het aanvoeren van water is nodig, omdat het water door de zandbodem weglekt (uitzijging). De hevel wordt gerenoveerd als watererfgoed object. Er komt een nieuwe hevel die de functie van de oude hevel overneemt.

Gemaal de Kievit (Tollebeek)

Gemaal De Kievit bij Tollebeek is gebouwd in 1956 en nog helemaal in originele staat. Hoewel de functie van dit gemaal in de loop der tijd werd overgenomen door een groter gemaal, is De Kievit nog steeds van groot belang bij hoog water. De Kievit blijft vanwege de bodemdaling in de Noordoostpolder ook in de toekomst een rol spelen.

Cultuur

Niet alle belangrijke plekken in ons gebied zijn door Unesco aangemerkt als watererfgoed. Maar voor onze geschiedenis en cultuur zijn ze evengoed belangrijk.

Hevelhuisje

Dit hevelhuisje is in 1961 ontworpen door de Haagse architect R. Romke de Vries. Het was onderdeel van een viskwekerij. De opdrachtgever wilde dat het huisje zich in ontwerp zou onderscheiden van de traditionele agrarische gebouwen in de omgeving. Toen de kwekerij verdween, verviel het hevelhuisje. Dat is in 2013 daarom opnieuw opgebouwd.

Rotterdamse Hoek

Je staat bij de Rotterdamse Hoek. De naam van dit gebied verwijst naar het bombardement op Rotterdam tijdens de Tweede Wereldoorlog: Het verhaal gaat dat de puinresten van de stad voor versterking van de dijk zijn gebruikt. De naam is bedacht door de polderwerkers zelf. Dit zodat niemand ooit zou vergeten waar het puin vandaan kwam.

Sluitgat Noordoostpolder

Dit is de plek waar de dijk rond de Noordoostpolder werd gesloten op 13 december 1940, om 13.52 uur precies. Daarna kon de allereerste IJsselmeerpolder droog gepompt worden. Dat was op 9 september 1942 voltooid. Veel greppels zijn in oorlogstijd door onderduikers gegraven. Daarom werd de Noordoostpolder toen het Nederlands Onderduikersparadijs genoemd.

Inlaat Lemmer

Inlaat Lemmer is een duiker dóór de Noordermeerdijk. Hierdoor kan water vanuit het IJsselmeer de polder in stromen: wel 180 miljoen liter per dag. Zo zorgen we aan de noordwestzijde van de Noordoostpolder voor voldoende water. Dit zorgt ook voor een goede waterkwaliteit.