We voeren in Nederland heel wat afvalwater af via toilet, gootsteen, badkamer en bijvoorbeeld de vaatwasser. Via het riool gaat het naar een van de 400 afvalwaterzuiveringen in Nederland. Bij de Afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) op steenworp afstand van Tollebeek doen ze iets bijzonders met dat afvalwater. Hier wekken ze er biogas mee op met een speciale techniek.

Waterschap Zuiderzeeland heeft vijf afvalwaterzuiveringen. Ze zijn gevestigd in Zeewolde, Lelystad, Dronten, Almere en Tollebeek. Alleen in Tollebeek draait het duurzame biogasproject Ephyra®, waarbij gas via een vernuftig systeem wordt opgewekt. Dat gebeurt door vergisting van het slib dat overblijft na het zuiveren van het water.

‘Dagelijks komt er hier zo’n 19.000 kuub aan afvalwater binnen’, legt procestechnoloog zuiveringen Chris Kaper uit. Daar zitten opgeloste en onopgeloste onderdelen in. ‘De onopgeloste onderdelen, zoals plastic en doekjes, gaan eruit bij binnenkomst. Daar gebruiken we een soort rooster voor.’

Het water en vet scheiden we van elkaar in de voorbezinktank. Dan begint het zuiveringsproces met zuurstof en de bacteriën uit het afvalwater zelf in de beluchtingstank. Tenslotte is er een nabezinktank. Daar zinken de laatste slibdeeltjes naar de bodem van de tank. Het gezuiverde water stroomt uit de tank naar het oppervlaktewater.

Binnen 24 uur schoon

Chris: ‘Het water zuiveren is een natuurlijk proces, we voegen er niks kunstmatigs aan toe. Ammoniak uit urine en organische stof uit poep wordt opgegeten door de bacteriën. Hiervoor is wel lucht nodig, maar dat is gewoon buitenlucht die we in de beluchtingstanks blazen. Binnen 24 uur is het water schoon en kan het de Urkervaart in.’

Het gezuiverde afvalwater laat echter wel een lading slib achter. ‘Bezinksel is dat. In het bezonken slib zitten veel bacteriën die goed zijn voor het zuiveringsproces. ‘Daarom gebruiken we een groot deel opnieuw.  Het andere deel voerden we vroeger af. Het werd verbrand in afvalverbrandingsinstallaties. Later wekten we uit een deel van het slib biogas op.’

Dat leverde naast energie voor de installaties ook een kostenbesparing op voor het afvoeren en een kleinere afvalberg. Hartstikke duurzaam dus.

Biogas uit slib

Maar het waterschap vond dat het nog duurzamer kon. Zeker nu Zuiderzeeland zich ten doel heeft gesteld om in 2050 volledig energieneutraal te werken. Een ingenieursbureau kwam met de Ephyra®-techniek. ‘Dit is een vrij eenvoudige installatie maar erg efficiënt. Er wordt door vergisting van slib veel meer biogas uit de waterzuivering gewonnen. We produceren nu 75% meer biogas dan voorheen.’

Nu kan alles op de zuivering draaien op de energie die wordt opgewekt. ‘We houden zelfs nog wat over. We zijn dus energieneutraal én leveren ook nog eens groene energie aan zo’n 120 huishoudens.’

Slib uit Lelystad

Hoe Ephyra® werkt? Chris: ‘Kort gezegd zit het zo in elkaar: de grote tank waar het slib in komt is verdeeld in drie kleinere tanks. In die drie tanks krijgt het slib steeds een iets andere behandeling met aangepaste hoeveelheden bacteriën. Hierdoor duurt het afbreken van slib nog maar zes dagen in plaats van twintig. We kunnen nu drie tot vier keer zoveel slib verwerken dan voorheen. Ook het slib van de zuivering in Lelystad laten we hier naartoe brengen.’

Inmiddels draait Ephyra® drie jaar in Tollebeek en wordt het systeem binnenkort uitgebreid om nog meer energie op te kunnen wekken. Chris moest daaraan -en aan de vele andere projecten op de afvalwaterzuiveringen van Zuiderzeeland- tijdens de corona lock-down vooral thuis aan werken.

Voorbereiden, niet uitvoeren

‘Dat was soms een stuk efficiënter werken dan op kantoor. Maar we mochten niet op de zuiveringen komen, dus we konden grote projecten alleen voorbereiden en niet uitvoeren. Bijvoorbeeld voor de uitbreiding van Ephyra®.’

De medewerkers die de zuiveringen onderhouden, konden dat wel gewoon doen. ‘Maar dan op een andere manier. Ze werkten in kleinere teams bijvoorbeeld. Dankzij hen hebben ook tijdens de coronacrisis het afvalwater kunnen zuiveren. Inmiddels zijn de maatregelen iets versoepeld en kunnen we de uitvoering weer oppakken.’